خونریزی ماهانه در خانم‌ها با نام قاعدگی شناخته می‌شود. در طی این فرایند پوشش داخلی دیواره رحم ریزش کرده و خون و بافت‌ها به سمت دهانه رحم حرکت می‌کنند. در نهایت این خون از طریق واژن از بدن خارج می‌شود. خونریزی قاعدگی بخشی از چرخه ماهانه‌ای است که با نام سیکل قاعدگی شناخته می‌شود. در […]
نوشته سیکل قاعدگی چیست؟ + علائم هر مرحله اولین بار در میس و مستر. پدیدار شد.
خونریزی ماهانه در خانم‌ها با نام قاعدگی شناخته می‌شود. در طی این فرایند پوشش داخلی دیواره رحم ریزش کرده و خون و بافت‌ها به سمت دهانه رحم حرکت می‌کنند. در نهایت این خون از طریق واژن از بدن خارج می‌شود. خونریزی قاعدگی بخشی از چرخه ماهانه‌ای است که با نام سیکل قاعدگی شناخته می‌شود. در ادامه این مطلب از مجله میس و مستر همراه ما باشید تا برنامه ماهانه قاعدگی را به طور کامل توضیح دهیم.
سیکل قاعدگی چیست؟
قاعدگی یا خونریزی ماهانه در خانم‌ها توسط هورمون‌ها کنترل می‌شود. غده هیپوفیز و تخمدان‌ها مسئول تولید و ترشح هورمون‌ها هستند. وظیفه این هورمون‌ها ضخیم‌تر کردن پوشش داخلی رحم است تا در صورت حاملگی، تخمک در دیواره رحم قرار گیرد. در طی این فرایند یک تخمک نیز از تخمدان‌ها آزاد می‌شود. تخمک به سمت لوله‌های فالوپ (fallopian tubes) حرکت می‌کند و در آنجا در انتظار اسپرم می‌ماند. در صورتی که اسپرم به تخمک نرسد، تخمک از بین رفته و دیواره رحم ریزش می‌کند.
مجموعه این فرایند، یک توالی ماهانه است که با عنوان چرخه قاعدگی (menstrual cycle) شناخته می‌شود. این چرخه از اولین روز قاعدگی تا اولین روز قاعدگی ماه بعد ادامه دارد. فاصله بین دو پریود و علائم و نشانه‌ها در خانم‌ها متفاوت است، اما روند کلی و وقایع یکسان خواهد بود.
مراحل چرخه قاعدگی
سیکل قاعدگی شامل ۴ مرحله متفاوت است که مدت زمان هر مرحله در افراد مختلف، یکسان نیست. چهار فاز سیکل قاعدگی شامل مراحل زیر است:
- فاز قاعدگی
- فاز فولیکولی
- فاز تخمک گذاری
- فاز لوتئال
در ادامه هر یک از این مراحل را به طور مفصل توضیح می‌دهیم.
۱. فاز قاعدگی (Menstrual phase)
این مرحله زمانی است که پریود آغاز شده و فرد خونریزی ماهانه را تجربه می‌کند. با توجه به اینکه بارداری اتفاق نیوفتاده است، دیواره رحم شروع به ریزش کرده و ترکیبی از خون، مخاط و بافت از رحم خارج می‌شود. همچنین عدم بارداری موجب کاهش سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون خواهد شد. دوره پریود با علائم فیزیکی و روحی مختلفی همراه بوده که آزاردهنده است. البته علائم پریود در تمامی خانم‌ها، یکسان نخواهد بود. از جمله علائم مرحله قاعدگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- نوسانات خلقی مانند بی حوصلگی
- حساسیت‌های روحی مانند گریه
- گرفتگی عضلات
- حساس شدن سینه‌ها
- نفخ
- خستگی
- سردرد
- درد کمر
۲. فاز فولیکولی (Follicular phase)
فاز فولیکولی یا پرولیفراتیو (proliferative) از اولین روز پریود شروع می‌شود و با فاز قاعدگی هم‌پوشانی دارد. بر اساس میانگین مدت ۲۸ روزه قاعدگی، این مرحله از روز اول تا ۱۴ سیکل رخ می‌دهد. مرحله فولیکولی زمانی آغاز می‌شود که غده هیپوتالاموس به غذه هیپوفیز سیگنال‌هایی را ارسال می‌کند تا هورمون محرک فولیکول (FSH) را ترشح کند. همانطور که از نام این هورمون مشخص است، وظیفه آن تحریک تخمدان‌ها برای تولید فولیکول است.
فولیکول کیسه‌های کوچکی است که تخمک‌های نابالغ را پوشش می‌دهد. در پی آزاد شدن هورمون FSH، تخمدان‌ها در حدود ۵ تا ۲۰ فولیکول می‌سازند. در نهایت سالم‌ترین تخمک، به بلوغ رسیده و بقیه فولیکول‌ها جذب بدن می‌شوند. فولیکول محیطی غنی از مواد مغذی را برای رشد جنین در صورت لقاح فراهم می‌کند. همچنین در این مرحله با افزایش هورمون استروژن، لایه آندودرم رحم رشد کرده و ضخیم می‌شود.
۳. فاز تخمک گذاری (Ovulation phase)
افزایش هورمون استروژن، به نوعی محرک غذه هیپوفیز برای ترشح هورمون لوتئینیزه کننده (LH) است. آزاد شدن این هورمون آغاز مرحله تخمک‌گذاری محسوب می‌شود. این مرحله زمانی است که بدن برای لقاح مهیا شده و آماده باروری است. تخمک‌گذاری به معنای آزاد شدن یک تخمک بالغ از تخمدان است. این تخمک بالغ به سمت لوله فالوپ حرکت کرده تا با اسپرم لقاح برقرار کند.
این مرحل در روز ۱۴ از سیکل قاعدگی آغاز شده و در حدود ۲۴ ساعت طول می‌کشد. در صورت وجود اسپرم، لقاح انجام شده و تخمک به سمت رحم حرکت می‌کند. دیواره‌های رحم نیز ضخیم و پرخون بوده و برای حضور تخمک بارور آماده است. در صورتی که لقاح انجام نشود، تخمک می‌میرد. در مرحله تخمک‌گذاری، خانم‌ها ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- افزایش جزئی دمای بدن
- ترشحات غلیظ‌تر واژن با بافتی شبیه به سفیده تخم مرغ
۴. فاز لوتئال (Luteal phase)
در فاز لوتئال یا ترشحی، فولیکول‌هایی که در مرحله قبل، تخمک خود را آزاد کرده‌اند، به جسم زرد تبدیل می‌شوند. در این مرحله مقدار دو هورمون استروژن و پروژسترون باز هم افزایش می‌یابد تا دیواره رحم برای اتصال تخمک، ضخیم باقی بماند. در صورت بارداری، در بدن هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) تولید می‌شود که منجر به حفظ جسم زرد و پوشش رحم خواهد شد.
در صورت عدم بارداری سطح هورمون استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد و جسم زرد تجزیه می‌شود. در نهایت دیواره رحم می‌ریزد و بدن برای چرخه قاعدگی بعدی آماده خواهد شد. میانگین طول این مرحله ۱۴ روز است، اما ممکن است از 11 تا 17 روز متغیر باشد.
سندروم پیش از قاعدگی
سندورم پیش از قاعدگی (PMS) حالات جسمی و روحی است که فرد پیش از شروع خونریزی ماهانه تجربه می‌کند. دوره PMS با علائم جسمی و روحی مختلفی همراه است. این سندروم در طول فاز لوتئال از سیکل قاعدگی اتفاق می‌افتد. از جمله علائم PMS می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سردرد
- نفخ
- تورم، درد یا حساسیت سینه
- هوس‌های غذایی خاص
- تغییرات خلق‌وخو
- افزایش وزن
- تغییرات در میل جنسی
- مشکل خواب
مدت زمان سیکل قاعدگی طبیعی
پس از آشنایی با سیکل قاعدگی، یکی از سوالات مهم فاصله بین دو پریود است. در واقع مدت زمان چرخه قاعدگی چقدر است؟ بر طبق منابع علمی، متوسط طول یک سیکل قاعدگی ۲۸ روز خواهد بود. با این وجود این زمان در تمامی خانم‌ها، یکسان نیست. طول چرخه قاعدگی بین ۲۱ تا ۳۵ روز در افراد مختلف، متغیر است.
محاسبه سیکل قاعدگی در هر فرد به او کمک می‌کند تا زمان حدودی آغاز خونریزی را بداند و به شیوه بهتری مشکلات عادت ماهانه را مدیریت کند.
مدت زمان خونریزی ماهانه
تعداد روزهای پریود نیز در همه یکسان نیست. اغلب خانم‌ها معمولا بین ۳ تا ۷ روز خونریزی دارند، اما در برخی خانم‌ها ممکن است خونریزی ماهانه بیش از ۷ روز نیز دنباله‌دار شود. مقدار خونریزی نیز معمولا سیر نزولی دارد، یعنی از ابتدای آغاز پریود، خونریزی بیشتر بوده و به سمت انتهای دوره کمتر می‌شود.
قاعدگی از چه سنی آغاز و در چه سنی تمام می‌شود؟
قاعدگی معمولا از سن ۱۲ سالگی آغاز می‌شود، اما شروع آن در بازه سنی ۸ تا ۱۶ سالگی طبیعی است. در اغلب افراد چند سال پس از آغاز علائم بلوغ مانند رشد سینه‌ها و رشد موهای زائد در ناحیه تناسلی، پریود نیز آغاز می‌شود.
با ورود به دوره یائسگی، خونریزی ماهانه نیز متوقف شده و فرد دوره باروری را پشت سر می‌گذارد. ورود به دوره یائسگی معمولا در ۵۱ سالگی اتفاق می‌افتد.
شروع سن قاعدگی با پریودهای نامنظم همراه است که پس از مدتی به حالت طبیعی رسیده و فرد سیکل قاعدگی منظم را تجربه می‌کند. از سوی دیگر پیش از ورود به دوره یائسگی نیز، زمان‌های پریود نامنظم شده تا در نهایت به طور کلی قطع شود.
محاسبه سیکل قاعدگی
با توجه به علائم و مشکلات عادت ماهانه، خانم‌ها باید از زمان حدودی شروع دوره خونریزی خود آگاهی داشته باشند. با توجه به مشغله‌های فراوان به خاطر سپردن و محاسبه سیکل قاعدگی و بارداری کار راحتی نخواهد بود. به لطف برنامه‌ها و اپلیکیشن‌هایی که می‌توان روی تلفن‌های هوشمند نصب کرد، محاسبه سیکل قاعدگی و تخمک گذاری آسان شده است.
در انواع برنامه عادت ماهانه علاوه بر محاسبه زمان پریود، می‌توان اطلاعات مختلفی همچون مدت و شدت قاعدگی، تغییرات پستان، سردردها، دمای بدن، ساعت خواب، فعالیت‌های جنسی و.. را نیز وارد کرد تا به شیوه بهتری بتوان تغییرات سیکل قاعدگی را مشخص نمود. البته روش‌هایی نیز برای محاسبه سیکل قاعدگی آنلاین وجود دارد که می‌توان مورد استفاده قرار داد.
اپلیکیشن‌های مختلفی برای اندازه‌گیری دوره پریود برای IOS و اندروید طراحی شده‌اند که به عنوان انواع نرم افزار محاسبه سیکل قاعدگی شناخته می‌شوند. در جدول زیر برخی از این اپلیکیشن‌ها را معرفی کرده‌ایم.
| اپلیکیشن | اندروید | IOS |
| My Calendar | ✓ | ✓ |
| اپلیکیشن Flo | ✓ | ✓ |
| My Period | ✓ | ✓ |
| اپلیکیشن ثبت قاعدگی پرتو | ✓ | ✓ |
| Period Plus | ✓ | |
| اپلیکیشن Glow | ✓ | |
| Period Tracker Lite | ✓ |
از چرخه قاعدگی خود آگاهی داشته باشید
در این مطلب به معرفی سیکل قاعدگی ۲۸روزه و عادت ماهوار پرداختیم و مدت زمان چرخه قاعدگی را معرفی کردیم. به خاطر داشته باشید که قاعدگی‌های بسیار نامنظم ممکن است نشانه بیماری یا مشکلات هورمونی باشند؛ به همین دلیل خانم‌ها باید از دوره پریود خود آگاهی کامل داشته و آن را بررسی کنند. در این زمینه اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های بررسی دوره پریود، کمک‌کننده خواهند بود تا زمان عادت ماهانه خود را فراموش نکنید.
سوالات متداول
سیکل قاعدگی چیست؟
سیکل قاعدگی تغییراتی در بدن خانم‌ها است که بدن را برای حاملگی احتمالی آماده می‌کند. این سیکل با تغییرات رحم و تخمک گذاری همراه خواهد بود. چرخه قاعدگی دارای ۴ مرحله به نام فاز قاعدگی، فولیکولی، تخمک گذاری و لوتئال است.
مدت زمان سیکل قاعدگی و خونریزی ماهانه چند روز است؟
سیکل قاعدگی به طور متوسط ۲۸ روز است اما ممکن است بین ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر باشد. طول دوره پریود یا خونریزی خانم‌ها نیز بین ۳ تا ۷ روز متغیر است که در برخی خانم‌ها می‌تواند بیش از ۷ روز نیز ادامه‌دار شود.
سندروم پیش از قاعدگی (PMS) چیست؟
سندورم پیش از قاعدگی تغییرات جسمی و روحی در خانم‌ها است که پیش از شروع خونریزی و در دوره لوتئال آغاز شده و ممکن است تا اوسط پریود ادامه داشته باشد.
چگونه می‌توان زمان‌های پریود را تحت کنترل قرار داد؟
برای ثبت زمان و دوره‌های پریود اپلیکیشن‌های مختلفی برای تلفن‌های همراه طراحی شده‌اند. با استفاده از این برنامه‌ها و کنترل دوره‌های پریود، می‌توان نوسانات زمانی را بررسی کرد.
منابع:
نوشته سیکل قاعدگی چیست؟ + علائم هر مرحله اولین بار در میس و مستر. پدیدار شد.
منبع: